5 FINANCIËN

In het meerjarenplan 2018-2021 ‘Ambitie, Aandacht, Ambiance’ stelden we de strategische doelen vast. Eind 2020 stelden we, ter verdere uitwerking hiervan, in afstemming met het totale middenmanagement een ontwikkelagenda op, met als thema’s organisatieontwikkeling, onderwijsontwikkeling, leiderschapsontwikkeling en cultuurontwikkeling.

In de meerjarenbegroting maakten we extra financiële ruimte vrij om in alle veranderslagen die we in het meerjarenplan en de Ontwikkelagenda beschreven te kunnen investeren. In de meerjarenbegroting hielden we rekening met het tijdpad van de prioritering van de strategische activiteiten. We hebben geen externe financiering nodig. We kunnen alle reguliere en strategische activiteiten financieren uit de reguliere kasstromen, zonder dat er sprake is van interen op het eigen vermogen.

De verwachte mutaties in de algemene reserve hebben uitsluitend betrekking op het jaarresultaat in de exploitatie. Het niveau van de voorzieningen is ruim afdoende. We vormden personele voorzieningen voor jubilea, duurzame inzetbaarheid en (bovenwettelijke) wachtgeldverplichtingen. Ter egalisatie van uitgaven voor groot planmatig onderhoud vormden we een onderhoudsvoorziening gebouwen. De voorzieningen zijn gewaardeerd tegen de beste schatting van de bedragen die noodzakelijk zijn om de verplichtingen af te wikkelen.

De uitbraak van corona eind februari 2020 had en heeft een enorme impact op ons allemaal. De wereldwijde pandemie leidde tot ongekende omstandigheden. De effecten van deze crisis op de lange termijn ontwikkelingen op globaal en nationaal niveau zijn op dit moment nog niet duidelijk. Dit alles legt een zware druk op de organisatie en de medewerkers. Het in snel tempo ontwikkelen van digitale lesmethodes, digitaal lesgeven en nog tal van initiatieven die we binnen de organisatie uitrolden, vergden veel energie en aanpassingsvermogen van onze collega's. We streven en streefden naar een zo adequaat mogelijke uitvoering van onze taak als onderwijsinstelling.

Gezien de snelheid en onduidelijkheid van de ontwikkelingen rondom deze crisis in 2020 en 2021 is het niet mogelijk om deze financiële gevolgen op dit moment betrouwbaar te kwantificeren. Dit is onder andere afhankelijk van de ontwikkeling van de verspreiding van het virus en maatregelen vanuit het kabinet. In de afgelopen jaren, op dit moment en in de toekomst. Op basis van de beschikbare informatie verwacht de instelling op korte termijn geen continuïteitsrisico. De liquiditeits- en solvabiliteitspositie is solide genoeg, gezien de omvang van de 1e geldstroommiddelen van de totale baten.

De financiële impact van corona is derhalve voor de totale baten, het resultaat en de liquiditeit op de korte termijn zeer beperkt, omdat de financieringsstromen zijn gegarandeerd. Met de hiervoor genoemde (en eventuele andere) mogelijke financiële effecten als gevolg van corona is in de voorliggende meerjarenbegroting geen rekening gehouden.

De impact van het pakket aan maatregelen dat door de diverse overheden is genomen om het virus te bestrijden hebben grote impact op de instelling. Zowel onderwijskundig als voor de bedrijfsvoering.

Het Koning Willem I College beschikt over een managementdashboard waarmee de belangrijkste risico’s worden beheerst. Het dashboard bevat actuele informatie over studenten, personeel, studiesucces, financiën en tevredenheid van studenten. Daarnaast voert het college periodiek kwaliteits-, handhavings- en tevredenheidsonderzoeken uit op basis waarvan risico’s in beeld worden gebracht, zodat adequate bijsturing kan plaatsvinden. Voor de financiële sturing wordt gebruikgemaakt van een (meerjaren)begroting en taakstellende budgetten voor activiteiten, investeringen en voorzieningen.

Een belangrijk instrument in het kwaliteitszorgsysteem is de interne audit waarmee bij de onderwijsafdelingen de onderwijskwaliteit in beeld wordt gebracht. In 2019 is de eerste aanzet gegeven om tot een bijstelling van de auditsystematiek te komen. Daarbij wordt het instrument BONE-BVE vervangen. Ook zijn er de jaarlijkse accountantscontroles en wordt gebruik gemaakt van de MBO-planningstool om de ontwikkelingen in studentenaantallen te volgen. Daardoor is er zicht op de belangrijkste risico’s betreffende onderwijskwaliteit, financiën, demografische ontwikkelingen en (provinciale) economische ontwikkelingen.

Het omgaan met risico’s (risicomanagement) is een belangrijk onderdeel van het op een beheerste en weloverwogen manier realiseren van de strategische doelen uit het meerjarenplan. Risico’s zijn geen zaken die altijd vermeden moeten worden. Het is echter wel van belang ze in beeld te hebben en bewuste keuzes te maken over de beheersing ervan. De afgelopen jaren zijn stappen gezet om het risicomanagement verder te verbeteren met als doel een stelsel van risicobeheersing te ontwikkelen en te verankeren in de planning-en-controlcyclus. In 2017 is in beeld gebracht welke beheersmaatregelen er al genomen zijn, hoe effectief deze zijn en op welke risico’s nog aanvullende of nieuwe maatregelen nodig zijn.  De expertisegroepen zetten maatregelen uit. Ook in de Ontwikkelagenda die in het najaar van 2019 is opgesteld zijn acties opgenomen om de gesignaleerde risico’s te beheersen.

Verkokering van de organisatie
Om succesvol door te kunnen pakken op het gebied van procesmanagement is goede prioritering en afstemming nodig. Op dit moment vindt er nog te weinig interactie plaats tussen diensten onderling en tussen diensten en afdelingen. Door het leggen van de juiste verbindingen in de organisatie kan er optimaal gebruikgemaakt worden van de aanwezige expertise.

Transparantie van de organisatie
De genomen besluiten die rechtstreeks raken aan de kernwerkzaamheden voor onderwijs en examinering zijn onvoldoende bekend bij diegenen die ermee moeten werken. Beleid wordt niet altijd geactualiseerd. Specifieke kennis zit soms bij één of een beperkt aantal medewerkers. Het risico bestaat dat hierdoor belangrijke informatie en sturing verloren gaan, of dat er gewerkt wordt met onjuiste of verouderde regelingen en informatie.

Stagnatie van de organisatie
Het Koning Willem I College staat bekend als een innovatief college. Daarnaast noodzaakt de snel veranderende samenleving, nieuwe wet- en regelgeving en stevige overheidssturing dat de organisatie zich snel kan aanpassen aan veranderende omstandigheden. Het is daarom van belang stevig op innovatie in te blijven zetten en dit te stimuleren; zowel centraal gestuurd als ook op de werkvloer in de reguliere kernwerkzaamheden.

Delen van didactische/pedagogische kennis
Het is zorgwekkend dat mbo-studenten aangeven onvoldoende uitgedaagd te worden door leraren. Dit blijkt uit landelijke onderzoeken zoals het ROA-onderzoek en de JOB-monitor. Volgens de JOB-monitor vindt gemiddeld 50% van de mbo-studenten dat leraren hen meer kunnen motiveren. Dit onderstreept het belang om te (blijven) investeren in didactisch en pedagogisch handelen en kennisdeling, zodat leraren in wisselende (complexe) situaties passend kunnen handelen.

Teamontwikkeling
Binnen de opleidingsteams bestaat het risico dat scholing en teamontwikkelingsactiviteiten in de drukte van de dagelijkse praktijk te weinig prioriteit krijgen. Dit blijkt uit de bevindingen tijdens de verschillende bijeenkomsten, maar ook uit de cijfers van de dienst HR.

Kwaliteit van het management
Het Koning Willem I College wil verantwoordelijkheden laag in de organisatie beleggen. Dit stelt hoge eisen aan de kwaliteit van het management. De huidige, complexe economische en maatschappelijke ontwikkelingen vragen andere competenties van leidinggevenden. Waar eerder een meewerkende, inhoudsdeskundige en probleemoplossende leidinggevende nodig was, vragen moderne organisaties om een analytische, verbindende en integraal denkende facilitator.

Instroom
Uit landelijke cijfers over de ontwikkeling van de omvang van de studentenpopulatie in het middelbaar beroepsonderwijs blijkt voor de komende jaren een risico voor de instroom. De totale populatie van mbo-studenten kan daardoor in de komende periode dalen. Het verminderen van de totale populatie heeft gevolgen voor de lumpsum en dus voor de bekostiging.

Branche-ervaring leraren
Branche-ervaring helpt bij het overdragen van beroepskennis en -vaardigheden aan studenten. Het wordt echter steeds lastiger om goede leraren uit de praktijk te werven. Enerzijds spelen de hoge eisen die aan een bevoegdheid worden gesteld een rol. Hierdoor kan het voor vakmensen moeilijk zijn om een bevoegdheid te verkrijgen. Een hbo-diploma is vereist voor een leraar. Anderzijds spelen de arbeidsvoorwaarden een rol. Een functie als instructeur kan bijvoorbeeld vaak niet op tegen de arbeidsvoorwaarden van het bedrijfsleven. Tevens is er in sommige branches simpelweg te weinig aanbod op de arbeidsmarkt, waardoor er ook minder aanbod is van leraren. Los daarvan blijft het van belang dat leraren van het college hun branchekennis onderhouden door middel van een bedrijfsstage en regelmatig contact met het werkveld.

Samenwerking leraren-bedrijfsleven
De fluctuaties op de arbeidsmarkt zijn enorm grillig. Waar tot voor kort nog nauwelijks stages of leerbanen te krijgen waren, is dat nu zeer snel aan het veranderen. Het sterkst is dat zichtbaar bij de bbl-opleidingen die economisch het meest gevoelig zijn. Daarnaast beperkt de invloed en interesse van het bedrijfsleven zich vaak tot de inhoud van het kwalificatiedossier en de examinering. Het is daarom van belang alle opleidingen zo praktijkgericht mogelijk vorm te geven, om onderwijsinhoudelijk minder afhankelijk te zijn van de inzet en bijdrage van bedrijven (via bbl-banen of via de inzet van apparatuur). Samenwerking met het bedrijfsleven blijft voorop staan. Het meedenken over en het faciliteren van het onderwijsprogramma zou in sommige sectoren versterkt kunnen worden. Ook op het gebied van levensecht leren in de bol-opleiding is goede samenwerking tussen leraren en bedrijfsleven van belang.

De belangrijkste risico’s die voortvloeien uit de huidige onzekere situatie inzake corona zijn:

• Verzorgen van onderwijs op afstand: De kernactiviteit van het college, het verzorgen van onderwijs, kan niet op de reguliere wijze plaatsvinden. In versneld tempo heeft het college maatregelen getroffen om het leren op afstand mogelijk te maken, waarbij krachten en expertises worden gebundeld. Voor leerlingen/studenten die niet beschikken over de juiste devices om digitaal onderwijs te volgen zijn (extern gefinancierde) voorzieningen getroffen.
• Studenten welzijn: Leerkrachten houden op afstand contact met individuele leerlingen en studenten. We zijn ons ervan bewust dat dit verre van optimaal is, maar is op dit moment het maximaal haalbare.
• Problematiek inzake het bekostigingsonderzoek: Onduidelijkheid over aangepaste wet- en regelgeving vanuit het ministerie.
• Onrechtmatigheden: Doordat niet altijd de reguliere processen kunnen worden gevolgd is er een mogelijk risico op onrechtmatige bestedingen.
• Thuiswerken: Veel thuiswerkplekken voldoen niet aan de arbonormen, hetgeen kan leiden tot lichamelijke klachten. Daarnaast kan thuiswerken risico’s met zich meebrengen ten aanzien van informatiebeveiliging.

De duur en uitkomst van de oorlog tussen Rusland en Oekraïne is ongewis, maar heeft zeker prijsinflatoire effecten tot gevolg door stijging van prijzen van goederen en diensten, mede als gevolg van het sanctiebeleid van de EU.